HACCP nedir? Neden her gastronomi işletmesi için gereklidir?
Gıda sektöründe çalışanların hijyen kontrolü sağlayan bir konsepte ihtiyacı vardır
Gastronomi ve gıda sektöründe rastlanan sağlıksız koşullar, sık sık gündeme gelmektedir. Kir, küf ve haşerelerle ilgili korkunç hikayeler özellikle sosyal medya üzerinden hızla yayılmaktadır. Bunun da ötesinde hijyen konusu, gıda sektöründe çalışanlar için her gün karşılaşılan bir zorluktur ve beraberinde büyük bir sorumluluk getirir. Bir işletmeci olarak, misafirlerinize hijyenik açıdan sorunsuz gıdalar sunmanız aynı zamanda yasal bir yükümlülüktür. Bu konuda her ülkenin kendi yasaları bulunur. Bunlar ihlal edilirse, para veya en kötü ihtimalle hapis cezası söz konusu olabilmektedir. Yaşanacak imaj kaybı ise uzun süre etkili olacaktır.
HACCP, gıda güvenliği sağlar
Her işletmeci, mekanında hijyen kurallarına uyulup uyulmadığını kontrol etmelidir. Bunun için HACCP prensiplerini temel alan bir kontrol sistemi kurulmalıdır. Peki HACCP nedir? Bu kısaltma, sektörden olmayanlar için pek de bir şey ifade etmemektedir. Ancak gastronomi profesyonelleri, gıda hijyeni kontrolü ve buna yönelik "Tehlike Analizi ve Kritik Kontrol Noktaları" (HACCP) konseptinin önemini iyi bilirler. HAACP, hem gıda üretiminde hem de gastronomi ve gıda perakendesinde gıda güvenliğini garanti eden bir araçtır. HACCP, hijyenle ilgili risklerin tespit edilip ortadan kaldırılmasına yardım eder. Ayrıca hataları önlemeyi veya oluşan hataların nedenini takip etmeyi sağlar.
Yönergeler ve kontrol listeleri destek sağlar
HACCP direktifleri, gastronomi işletmeleri için gıda hijyeni konusunda net talimatlar ve dokümantasyonlar sunar. Öncelikle tehlikelerin ve kritik kontrol noktalarının fark edilmesini sağlar. Ayrıca düzenli kontrol rutinlerinin oluşturulmasına ve gerektiğinde anormalliklerin veya tehlikelerin ortadan kaldırılmasına yardımcı olur. HACCP sistemi ile hijyenle ilgili tüm prosesler kayıt altına da alınabilir. Gastronomide hijyen kurallarının yerine getirilmesinden mutfak şefi sorumludur. Ancak bu sorumluluğu çalışanlarına devredebilir ve örneğin bir HACCP sorumlusu veya HACCP ekibi atayabilir.
Yönergeler ve kontrol listeleri sistemin kurulmasında büyük destek sağlayabilir; ancak genel olarak geçerli bir HACCP sistemi yoktur. Bunların her biri işletmeye özeldir. Başka bir deyişle ister büyük bir otel ister küçük bir restoran mutfağı olsun, sistem tamamen o işletmeye özel hazırlanır. Sektöre özel yönergeler her zaman işletmenin iş akışlarına göre uyarlanmalıdır. Çeşitli dernekler ve enstitüler HACCP seminerleri düzenleyip işletmelerin kendilerine uygun iş akışları ve kontrol sistemleri kurmalarına yardım eder. Bulaşık yıkama teknolojileri üreticisi MEIKO da Almanya'daki üretim yerinde HACCP konusunda düzenli olarak eğitimler vermektedir.
HACCP konsepti, hijyenle ilgili tehlike noktalarının tespit edilip ortadan kaldırılmasına yardımcı olur. Gıda sektörüyle ilgili tüm işletmeleri ve bunların tedarikçilerini (örneğin temizlik ve ambalaj endüstrisi, makine üreticileri, kimya endüstrisi vb.) ilgilendiren bir konudur.
HACCP konseptinin yedi ilkesi
Her HACCP konsepti, yedi ilke üzerine kurulur. Bunlar, gıda ile çalışan her işletmeye yüksek hijyen standartları getirecek etkin ve güvenilir bir sistemin kurulmasına yardımcı olmalıdır. Bu ilkelerin düzenli olarak kontrol edilmesi büyük önem taşır.
Bu yedi ilke şu şekilde sıralanabilir:
- Tehlike analizi (Hazard Analysis): Gıdanın üretimi ya da işlenmesi sırasında ortaya çıkabilecek tehlikeler nelerdir?
- Kritik kontrol noktalarını (Critical Control Points) belirleyin. Nerelerde tehlike olabilir? Ve bu tehlikelerin gerçekleşme ihtimali nasıl azaltılabilir?
- Kritik kontrol noktaları için limitleri belirleyin. Limitlerin belirlenmesi ve izlenmesi, risklerin zamanında tespit edilip tehlikelerin önlenmesini sağlar. Bu tür limitler, örneğin gıda maddelerinin depolama süreleri ve depolama sıcaklıkları veya ısıtma, bekleme ve kimyasalların temas süreleri için de tanımlanabilir.
- İzleme ve denetleme için bir sistem kurun. Buna, kontrollerin hangi çalışan tarafından, ne sıklıkta yapılacağı ve ne şekilde kaydedileceği de dahildir.
- Eğer bir kritik kontrol noktası kontrolden çıkarsa, hangi düzeltici faaliyetlerin uygulanması gerektiğini belirleyin. Limitlerin aşıldığı durumlara yönelik net talimatlar oluşturulmalıdır. Ayrıca sorumluluklar net olarak belirlenmelidir: Tehlike kaynağının ortadan kaldırılmasından hangi çalışan sorumludur?
- HACCP konseptiniz çerçevesinde belgeler ve kayıtlar oluşturun. Bunun için belirlenmiş bir kural yoktur. Genel olarak akış diyagramları, kontrol listeleri ve kontrol formları kullanılmaktadır.
- HACCP sisteminin işletmenizde kusursuz olarak çalıştığını onaylayan bir yöntem belirleyin (doğrulama). Bunlar, denetim için değil, doğrulama amaçlı tamamlayıcı kontroller veya önlemlerdir. Buna örnek olarak harici bir laboratuvar tarafından yapılan numune kontrolleri verilebilir.
